Индикатори на профитабилност – ROA и ROE

Целта на секој бизнис е максимирање на профитот како разлика меѓу приходите и расходите на работењето. Способноста на еден деловен субјект да оствари профит се нарекува профитабилност. Но, дали висината на профитот може да ни укаже и на висината на профитабилноста? Ако една фирма остварува профит од 100.000 ЕУР, а друга од 15.000 ЕУР, дали можеме да кажеме дека првата е попрофитабилна од втората? Секако дека не. За да оцениме колку одредено работење е профитабилно, треба да знаеме да ги пресметаме и протолкуваме индикаторите на профитабилност.

На овој час ќе се запознаеме со индикаторите на профитабилност: ROA и ROE.

ROA и ROE се најчесто применуваните индикатори за анализа на профитабилноста. ROA (Return on assets) претставува стапка на поврат на средствата, а ROE (Return on еquity) претставува стапка на поврат на капиталот. Нивната вредност се пресметува врз основа на податоци од билансот на состојба и билансот на успех на претпријатието по следните формули:

ROA = Нето добивка / Вкупни средства

ROE = Нето добивка / Капитал

Вредностите на ROA и ROE се изразуваат во проценти, нивната повисока вредност укажува на поголема профитабилност и обратно.

Да претпоставиме дека едно претпријатие остварило нето добивка од 600.000 п.е., со ангажирани вкупни средства од 10.000.000 и капитал од 6.000.000 и да ги пресметаме ROA и ROE.

ROA = 600.000 / 10.000.000 = 6%

ROE = 600.000 / 6.000.000 = 1%

Откако ги пресметавме индикаторите треба да знаеме да ја протолкуваме нивната вредност.

Првенствено мора да расчистиме дека нема ошто прифатени референтни вредности за индикаторот ROA, иако многу аналитичари сметаат дека успешниот бизнис не треба да има ROA со пониска вредност од 5%. Вредноста на индикаторот ROА значајно варира во зависност од типот на дејноста на претпријатието. Нормално е претпријатијата од тешката индустрија кои ангажираат големи средства да имаат пониска вредност на ROA, отколку претпријатијата што вршат интелектуални услуги и имаат мала актива (со оглед на тоа што средствата се именител во формулата за пресметка).

Доколку го разгледувате ROA на ниво на едно претпријатие, добро да е да го разгледувате неговото движење во еден историски период. Зголемувањето на индикаторот секако ќе укажува на зголемување на ефикасноста на работењето и обратно. Доколку пак вршите компарација на ROA меѓу различни претпријатија, треба да бидете многу претпазливи при толкувањето и да ја земете во предвид типот на дејноста на претпријатијата.

Индикаторот ROE е исто така значаен финансиски индикатор, кој им покажува на сопствениците на капиталот колку ефикасно се користат нивните средства. Односно, ROE покажува колкав поврат имаат сопствениците на капиталот на својата инвестиција. Поаѓајќи од тоа, финансиските аналитичари за успешен бизнис го сметаат оној кој остварува поврат на капиталот од 15% до 20%.

Многу држави имаат статистички податоци за просечните вредности на овие индикатори класифицирани по видови на дејности на претпријатијата. Македонија секако нема ваква статистика, но може да ја погленете статистиката на САД, па да видите колку вашето претпријатие се уклопува во просечните финансиски перформанси на американските претпријатија. Само изберете го видот на дејноста која ве интересира и погледните ги просечните вредности на ROA на: http://www.bizstats.com/corporation-industry-financials/ или вредноста на ROE на: https://biz.yahoo.com/p/s_conameu.html.