Индикатори на деловна активност
Показателите за користењето (употреба) на средствата на компанијата, познати како показатели за обртот, се користат за проценка на користa од различните облици на средства и затоа се среќаваат и како показатели за ефикасноста на користење на средствата на компанијата. Ефикасноста на користење на средствата на компанијата се изразува преку остварениот обем на активност со дадена големина на средства, така што поголемиот обем значи и поголем обрт и обратно. Притоа, обртот може да се пресметува за вкупните средства со кои располага компанијата или, пак, за одделни групи на средства. На овој час ќе ги разгледаме следните индикатори на деловна активност:
- Коефициент на обрт на вкупни средства;
- Коефициент на обрт на побарувањата од купувачите;
- Просечен период на наплата на побарувањата; и
- Коефициентот на обрт на основните средства;
Коефициентот на обрт на вкупните средства ја покажува општата ефикасност во користењето на вкупните средства и се пресметува како однос помеѓу вкупните приходи и вкупните средства. Начинот на пресметка на овој коефициент е следниот:
Обрт на вкупните средства = Продажби (Приходи)/Просечни вкупни средства
При пресметката, просечните вкупни средства се пресметуваат како просечни вкупни средства од почетокот и од крајот на периодот во кој се остварени вкупните приходи (Вкупни средства на почетокот на периодот + Вкупни средства на крајот на периодот / 2). Добиениот показател ги покажува остварените приходи од продажбата од секој денар средства со кои располага компанијата. Сам за себе овој показател не покажува речиси ништо, освен фактот дека треба да се настојува истиот да биде што повисок. Ако една компанија може да генерира повеќе продажба со помалку средства, тоа значи дека има повисок коефициент на обрт, кој покажува дека станува збор за компанија која ефикасно ги користи своите средства. Спротивно на тоа, доколку една компанија има понизок коефициент на обрт на вкупните средства, тоа значи дека таа не ги користи своите средства оптимално. За да видите колкав е обртот на вкупните средства на вашата компанија, споредено со американските компании од истиот сектор на дејност, може да се послужите со податоци од: http://www.bizstats.com/. Во рамките на Industry Financials ќе го изберете видот на дејноста, а коефициентот на обрт на вкупните средства ќе го најдете во рамките на Industry Financials Ratios означен со називот Assets:Sales.
Коефициентот на обрт на побарувањата од купувачите претставува мерило за тоа кoлку пати претпријатието ги претворило своите побарувања од купувачите во парични средства во текот на годината.
Коефициентот на обрт на побарувањата од купувачите се пресметува на следниот начин:
Обрт на побарувања = Продажба (Приходи) / Просечни побарувања
Под просечни побарувања во горенаведената формула се смета просечното салдо на сметката Побарувања од купувачите од почетокот и крајот на разгледуваниот пресметковен период.
Повисоката вредност на овој коефициент укажува на поголема ефикасност во работењето односно поефикасна наплата на побарувањата од купувачите.
На коефициентот на обрт на побарувањата од купувачите ќе го надоврземе и индикаторот за просечниот период за наплата на побарувањата кој се пресметува на следниот начин:
Просечен период на наплата = 365 / Показател за обрт на побарувања
Овој показател покажува колку денови во просек се потребни за наплата на продадените стоки или услуги на купувачите на одложено плаќање. Неговата вредност треба да се анализира во контекст на одобрениот рок за плаќање на продадените добра и услуги. Ако вообичаениот рок за плаќање изнесува 30 дена, просечниот период на наплата треба да биде околу 30 дена. Подолг период значи незадоволителна наплата на побарувањато од купувачите во текот на годината.
Незадоволителната наплата на побарувањата од купувачите ја загрозува ликвидноста на компанијата, бидејќи доколку не обезбедиме доволно обртен капитал од наплата на побарувањата, нашата способност за подмирување на обврските кон добавувачите ќе биде загрозена. Друга причина поради која периодот на наплата на побарувањата треба да биде предмет на постојано следење е фактот дека побарувањата во одреден законски пропишан рок застаруваат.
Коефициентот на обрт на основните средства се јавува како алтернатива на показателот за обрт на вкупните средства и претставува однос меѓу вредноста од продажбата и основните средства со кои располага компанијата.
Обрт на основни средства = Продажби (Вкупни приходи)/Основни средства
Показателот за обрт на основните средства покажува колку ефикасно компанијата ги користи основните средства за да генерира приходи, односно укажува на продуктивноста на основните средства во генерирање на приходите. Повисоката вредност на овој показател укажува на повисока продуктивност и обратно. И неговата вредност, како и вредноста на останатите показатели на деловната активност на претпријатието, во голема мера зависи од гранката во која стопанисува претпријатието. И во однос на овој показател, споредбата на претпријатија од различни индустриски гранки е несоодветна.
Во продолжение се прикажани биланс на состојба и биланс на успех на едно претпријатие, врз основа на чии податоци ќе ги пресметаме гореспоменатите индикатори на деловна активност.
| Биланс на состојба | 2015 | 2014 |
| Средства | 8.693.000 | 8.565.000 |
| Постојани средства | 4.553.000 | 4.455.000 |
| Материјални средства | 3.700.000 | 3.700.000 |
| Нематеријални средства | 750.000 | 650.000 |
| Вложувања во хартии од вредност | 3.000 | 5.000 |
| Вложувања во подружници | 100.000 | 100.000 |
| Тековни средства | 4.140.000 | 4.110.000 |
| Залихи | 1.400.000 | 1.300.000 |
| Побарувања од купувачите | 2.500.000 | 2.500.000 |
| Останати побарувања | 150.000 | 250.000 |
| Пари и парични еквиваленти | 90.000 | 60.000 |
| Акционерска главина и обврски | 8.693.000 | 8.565.000 |
| Капитал и резерви | 7.303.000 | 7.015.000 |
| Акционерски капитал | 2.703.000 | 2.715.000 |
| Останати резерви | 1.300.000 | 1.300.000 |
| Задржана добивка | 3.300.000 | 3.000.000 |
| Долгорочни обврски | 50.000 | 170.000 |
| Долгорочни кредити | 50.000 | 170.000 |
| Тековни обврски | 1.340.000 | 1.380.000 |
| Обврски кон добавувачите и останати обврски | 950.000 | 1.000.000 |
| Краткорочни обврски | 390.000 | 380.000 |
| Биланс на успех | 2015 | 2014 |
| Приходи од продажба | 5.700.000 | 5.650.000 |
| Трошоци на продадени производи | 3.000.000 | 2.850.000 |
| Бруто добивка | 2.700.000 | 2.800.000 |
| Трошоци за истражување и развој | 46.000 | 39.000 |
| Трошоци за продажба и маркетинг | 1.750.000 | 1.900.000 |
| Административни трошоци | 270.000 | 270.000 |
| Добивка од работењето | 634.000 | 591.000 |
| Трошоци на финасирањето | 30.000 | 31.000 |
| Добивка пред оданочување | 604.000 | 560.000 |
| Данок на добивка | 60.400 | 56.000 |
| Нето-добивка | 543.600 | 504.000 |
Обрт на вкупните средства = Продажби (Приходи)/Просечни вкупни средства = 5.700.000/((8.693.000+8.565.000)/2))=0,66
Вредноста на показателот покажува дека разгледуваното претпријатие на секој инвестиран денар во средства остварува 0,66 денари приход од продажба.
Обрт на побарувања = Продажба (Приходи) / Просечни побарувања = 5.700.000/((2.500.000+2.500.000)/2))=2,28
Вредноста на показателот покажува дека разгледуваното претпријатие на ги трансформира побарувањата од купувачите во парични средства 2,28 пати во тек на годината.
Просечен период на наплата = 365 / Показател за обрт на побарувања = 365/2,28 = 160 дена
Просечниот рок на наплата од 160 дена укажува на ниска ефикасност во наплатата на побарувањата, доколку не станува збор за некоја специфична индустрија каде долгите рокови за кредитирање на купувачите се вообичаена пракса.
Обрт на основни средства = Продажби (Вкупни приходи)/Основни средства = 5.700.00/4.553.000 = 1,25
Вредноста на показателот покажува дека разгледуваното претпријатие на секој инвестиран денар во основни средства остварува 1,25 денари приход од продажба.
Пресметката на показателите на деловна активност за повеќе години наназад ќе ни овозможи ја увидиме динамиката на ефикасноста на работењето на претпријатието.
Може да Ви се допадне и
Индикатори на пазарна вредност
