Вертикална анализа на финансиските извештаи
Вертикалната анализа на финансиските извештаи ја открива врската, која постои меѓу секоја поединечна ставка од финансиските извештаи и одредена специфична ставка која претставува основа и се означува со 100%. Во Билансот на состојба како основа најчесто се зема вредноста на вкупните средства и се означува со 100, додека останатите позиции се изразуваат како проценти од вкупните средства. Во Билансот на успех како основа најчесто се земаат приходите од продажбата (кои се означуваат со 100), додека останатите позиции се изразуваат како проценти на приходите од продажбата.
Да го илустрираме ова со пример на вертикална анализа на билансот на состојба и билансот на успех на едно претпријатие, кои се прикажани во продолжение.
Вертикална анализа на Биланс на состојба
| 2015 | 2015 (% од вкупни средства) | |
| Средства | 8.693.000 | 100% |
| Постојани средства | 4.553.000 | 52% |
| Материјални средства | 3.700.000 | 43% |
| Нематеријални средства | 750.000 | 9% |
| Вложувања во хартии од вредност расположливи за продажба | 3.000 | 0% |
| Вложувања во подружници | 100.000 | 1% |
| Тековни средства | 4.140.000 | 48% |
| Залихи | 1.400.000 | 16% |
| Побарувања од купувачите | 2.500.000 | 29% |
| Останати побарувања | 150.000 | 2% |
| Пари и парични еквиваленти | 90.000 | 1% |
| Акционерска главина и обврски | 8.693.000 | 100% |
| Капитал и резерви | 7.303.000 | 84% |
| Акционерски капитал | 2.703.000 | 31% |
| Останати резерви | 1.300.000 | 15% |
| Задржана добивка | 3.300.000 | 38% |
| Долгорочни обврски | 50.000 | 1% |
| Долгорочни кредити | 50.000 | 1% |
| Тековни обврски | 1.340.000 | 15% |
| Обврски кон добавувачите и останати обврски | 950.000 | 11% |
| Останати краткорочни обврски | 390.000 | 4% |
Процентуалното учество на постојаните средства во вкупните средства на претпријатието е пресметано на следниот начин: (4.553.000/8.693.000) x 100. На истиот принцип се пресметани процентуалните учества на сите останати ставки на билансот на состојба.
Од вертикалната анализа на билансот на состојба можеме да донесе значајни заклучоци за неговата структура. Веќе кажавме дека билансот на состојба ги прикажува средствата и изворите на средства на претпријатието. Обврските во склопот на пасивата на билансот ги претставуваат позајмените извори на средства, а капиталот ги претставува сопствените извори на средства. Вертикалната анализа на билансот на состојба на претпријатието од нашиот пример укажува на можне поволна финансиска структура во која доминантен извор на средствата е капиталот со 84%, наспроти позајмените средства кои учествуваат со само 16%.
Вертикална анализа на Биланс на успех
| Биланс на успех | 2015 | 2015 (% од приходи) | 2014 | 2014 (% од приходи) |
| Приходи од продажба | 5.700.000 | 100% | 5.650.000 | 100% |
| Трошоци на продадени производи | 3.000.000 | 53% | 2.850.000 | 50% |
| Бруто добивка | 2.700.000 | 47% | 2.800.000 | 50% |
| Трошоци за истражување и развој | 46.000 | 1% | 39.000 | 1% |
| Трошоци за продажба и маркетинг | 1.750.000 | 31% | 1.900.000 | 34% |
| Административни трошоци | 270.000 | 5% | 270.000 | 5% |
| Добивка од работењето | 634.000 | 11% | 591.000 | 10% |
| Трошоци на финасирањето | 30.000 | 1% | 31.000 | 1% |
| Добивка пред оданочување | 604.000 | 11% | 560.000 | 10% |
| Данок на добивка | 60.400 | 1% | 56.000 | 1% |
| Нето-добивка | 543.600 | 10% | 504.000 | 9% |
Процентуалното учество на трошоците на продадените производи во приходите од продажба на претпријатието е пресметано на следниот начин: (5.700.000/3.000.000) x 100 = 53%. На истиот принцип се пресметани процентуалните учества на сите останати ставки на билансот на успех.
Вертикалната анализа на билансот на успех ни овозможува да увидиме колку значајно влијание имаат одредени трошоци врз профитабилноста на претпријатието. Нормално е во билансот на успех на секое трговско и производно претпријатие најголема ставка да бидат трошоците на продадени производи. Трошоците на продадени производи се директно поврзани со приходите од продажба и при непроменети набавни и продажни цени, процентуалното учество на трошоците на продадени производи во вкупните приходи треба да остане непроменето.
Во горенаведениот пример гледаме дека учеството на трошоците на продадените производи во приходите на продажба се зголемило за 3% и резултирало во намалување на бруто добивката од 3%. Важно е да ги утврдиме причините за таа промена.
- Дали можеби се зголемиле набавните цени?
- Доколку се зголемиле дали може да пронајдеме некој добавувач кој би ни обезбедил сличен квалитет по пониски цени?
- Доколку промената на цените на инпутите е глобална дали таа оправдува зголемување на продажните цени и како тоа зголемување ќе се одрази врз реализацијата на претпријатие?
- Ако пак, промената не е резултат на ценовни промени, причините треба да ги бараме во организацијата на работење, која што најверојатно предизвикува нерационално користење на ресурсите.
Иако учеството на бруто добивката во приходите од продажбата се намалило за 3%, вертикалната анализа на билансот на успех на претпријатието ни покажува зголемување на учеството на нето добивката во приходите од продажбата за 1% и завршување на деловната година со подобар финанасиски резултат. Причината за тоа лежи во намалувањето на трошоците на продажба и маркетинг. Ова намалување е поголемо од зголемувањето на трошоците за продадените производи и претпријатието остварило поголема профитабилност.
Намалувањето на учеството на трошоците за продажба и маркетинг е позитивен тренд наспроти зголемување на учеството на трошоците на продадени производи. Но, ние мора да ги утврдиме и анализираме причините за појава на овој тренд за да може да делуваме тој да продолжи и во иднина. Вертикалната анализа на билансот на успех ни овозможува да увидиме како одредени видови на трошоци влијаат врз нашиот финансиски резултат, а навлегувањето во причините за промените на трошоците ни овозможување целно насочување на нашите напори кон негово максимирање.
Може да Ви се допадне и
Индикатори на профитабилност – ROA и ROE
Хоризонтална анализа на финансиските извештаи
1 коментар